Қаржылық сауаттылық – әр азаматтың өміріндегі маңызды дағды. Несие алу оңай болғанымен, оны тиімді басқару, қарыз жүктемесін азайту, қаржылық алаяқтардың арбауына түспеу – үлкен жауапкершілік. Осы мәселелерді шешу мақсатында «AMANAT» партиясы 2023 жылы «Қарызсыз қоғам» жобасын іске қосты. Екі жыл ішінде бұл бастама 850 мыңға жуық адамның қаржылық сауатын арттыруға көмектесті. Сонымен қатар, 70 мыңға жуық азамат заңгерлік кеңес алып, өз несиелерін реттеуге мүмкіндік алды.
Жобаның тиімділігі Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев тарапынан да бірнеше рет атап өтілді. Президенттің тапсырмасымен Мәжілістегі «AMANAT» партиясының фракциясы жеке тұлғалардың банкроттығы туралы заң әзірледі. Бұл құжат несие рәсімдеу кезіндегі тәуекелдерді төмендетуге, қарыз алушылардың құқығын қорғауға бағытталған. Осы заң аясында 2026 жылға дейін банктер мен микроқаржы ұйымдары азаматтардың несиесін коллекторларға сатуға мораторий енгізді. Сондай-ақ кепілсіз тұтынушылық несиелер бойынша ең жоғарғы мөлшерлемелер төмендетіліп, борышкерлердің мүддесін қорғайтын бірқатар шаралар қабылданды.
Жоба басталғалы бері азаматтардың қаржылық сауатын арттыру ғана емес, алаяқтықпен күреске де ерекше назар аударылуда. Қаржылық мониторинг агенттігімен бірлескен жұмыс аясында өткен жылы 29 қаржы пирамидасы анықталып, 41 заңсыз онлайн-казино жабылды. Қаржылық алаяқтық белгілері бар 327 чат бұғатталып, 1,5 миллионнан астам адам мұндай схемалардан құтқарылды. «Кибербақылау» жүйесі арқылы қаржы пирамидасының белгілері бар 15 мыңға жуық сайт пен әлеуметтік желідегі аккаунт жабылды.
«AMANAT» партиясы мен Қаржылық мониторинг агенттігі меморандумға қол қойып, алдағы уақытта да халықтың қаржылық қауіпсіздігін қамтамасыз етуді жалғастырмақ. Енді тараптар бірлескен оқыту материалдарын әзірлеп, қаржылық алаяқтардың әрекеттері туралы халықты жедел хабардар етуге басымдық береді. Сонымен қатар, алаяқтардың құрбандарына қолдау көрсетіп, заңнаманы жетілдіруге ұсыныстар енгізу жоспарланып отыр.
«Қарызсыз қоғам» жобасының тағы бір артықшылығы – оның аясында азаматтар «enbek.kz» порталы арқылы өз кәсібін бастау, соттан тыс банкроттық рәсімдеу, берешек төлеу кестесін әзірлеу сияқты маңызды мәселелер бойынша кеңес алады. Оқу барысында заңгерлер әр қатысушының жеке несие тарихын зерттеп, қарыз жүктемесін жеңілдету жолдарын ұсынады.
Курсқа қатысу үшін «qogamfin.kz» сайтындағы арнайы нысанды толтыру қажет. Оқыту күндізгі форматта өтеді, әр топта 50 адамға дейін қамтылады, ал дәрістің ұзақтығы – 5 жұмыс күні. Жоба басталғалы бері проблемалық несиелер деңгейі 2020 жылғы 18%-дан 2024 жылы 7%-ға дейін төмендеді. Бұл – азаматтардың қаржылық сауаттылығын арттыру бағытындағы нақты жетістіктердің бірі.
