Қазіргі заман қоғамының ең маңызды мәселелерінің бірі – жастар тәрбиесі. Ұлттың болашағы, мемлекеттің тұрақтылығы мен дамуы тікелей жас ұрпақтың тәрбиесіне байланысты.
Тәрбие – тек қана біліммен шектелмейді, ол адамның рухани дүниесін, моральдық құндылықтарын қалыптастыру, дүниетанымын кеңейту, қоғамға деген жауапкершілігін арттыру, халықтың дәстүрлері мен мәдениетін сақтау сияқты кең ауқымды үдерістерді қамтиды. Жастар тәрбиесінің өзектілігі, оны қоғамның негізі – іргетасы деп айтуымызға себеп болатын факторлар мен аспектілер өте көп.
Жастар – елдің ең белсенді, шығармашыл әрі қозғаушы күші. Олардың білім алу, еңбекке қабілеттілік, шығармашылық, азаматтық белсенділік тұрғысынан дамуы қоғамның ішкі құрылымының мықтылығын, оның болашақтағы тұрақтылығын айқындайды. Сонымен қатар, жастардың моральдық тұрғыдан қалыптасуы, олардың өздерін қоғам мүшесі ретінде сезінуі, ел алдындағы жауапкершілігін түсінуі – мемлекеттің келешегіне оң әсер етеді.
Еліміздің алға жылжуы мен дамуы жастардың білімділігімен, қоғамға қызмет етуге деген құштарлығымен тікелей байланысты. Сондықтан да жастарға арналған тәрбие жүйесінің маңызды міндеті – олардың ізгі адамгершілік қасиеттерін, ұлттық құндылықтарды сақтай отырып, заманауи өмірдің талабына сай білім мен дағды беріп, қоғамдағы әр түрлі өзгерістерге бейім болуға бағыттау.
Жастар тәрбиесін сөз еткенде білім мәселесі міндетті түрде көтеріледі. Білім – жастардың кәсіби және жеке тұлғалық дамуына ықпал ететін басты құрал. Бірақ, білім мен тәрбие – екі бөлек құбылыс емес, олар біртұтас, бірін-бірі толықтырып отыратын маңызды үдерістер. Қазіргі таңда білімнің мазмұны тек қана ғылым мен техникамен шектелмей, жастардың дүниетанымын кеңейтетін, оларды адами құндылықтар мен мәдениеттің терең тұстарымен таныстыратын білім жүйесін құру қажет.
Тәрбиелі адам – тек жақсы білім алған адам емес, сондай-ақ айналасына мейірімді, қайырымды, ұлтжанды, өз міндеттерін адал атқаратын азамат. Білімді адам ғана қоғамда өз орнын таба алады, ал тәрбиелі адам ғана қоғамға пайдасын тигізіп, сол қоғамды одан әрі дамытуға күш салатыны сөзсіз.
Жастарды біліммен қатар моральдық тұрғыдан да тәрбиелеу маңызды. Олар болашақта жауапты, саналы және жоғары адамгершілік қағидаттарына сүйенетін азаматтар болуға тиіс. Бұл ретте әрбір тәрбиеші, педагог, ата-ана мен қоғам мүшесі жастардың жеке тұлғасын дамытуға үлес қосуы керек. Жастар тек білімді болумен шектелмей, сол білімді дұрыс пайдалану мен қоғамға пайдасын тигізе білуі қажет.
Ұлттық тәрбиенің маңызы зор. Жастарға ұлттық құндылықтарды, тарихты, мәдениетті және дәстүрлерді сіңіру – тек олардың санасын ғана қалыптастырмайды, сонымен қатар өз Отанына деген патриоттық сезімді, ұлттық мақтанышты арттырады. Ұлттық мәдениет пен дәстүрлерді құрметтеу, оларды қазіргі заманмен үндестіру жастардың қоғамда өзіндік орын алуы үшін маңызды қадам.
Қоғамның болашағына үміт артылған жастардың өз ұлтының тарихын білуі, ұлттық салт-дәстүрлерді қадірлеуі, тілін үйренуі, елінің рухани мұрасына деген қызығушылығы және оны болашақ ұрпаққа жеткізуі – нағыз ұлттық тұлғаның белгісі. Осындай тәрбиені алған жастар ғана өз елінің тарихы мен мәдениетін әлемге танытуға атсалыса алады.
Жастардың қоғамдық жауапкершілігін арттыру – маңызды тәрбие бағыттарының бірі. Олардың қоғамдық мәселелерге қатысуы, саяси, экономикалық және әлеуметтік процестерге деген көзқарастары олардың қоғам алдындағы жауапкершілігін сезінуіне көмектеседі. Жастарға мемлекет құрылысына қатысу, қоғамдық жұмыстарға тартылу, әлеуметтік мәселелерді шешуге үлес қосу арқылы азаматтық белсенділікті арттыру маңызды.
Қазіргі таңда жастардың өз қоғамына, өз елінің дамуына жауапкершілікпен қарауы, өзінің азаматтық құқықтары мен міндеттерін түсінуі өте маңызды. Бұл ретте жастардың арасында түрлі қоғамдық ұйымдар мен қозғалыстардың белсенді болуына мүмкіндік жасау керек. Жастар, әсіресе өздерінің құқықтары мен міндеттерін түсініп, оларды жүзеге асыруға ұмтылған кезде қоғамға деген сенімділік артады.
Жастарды тәрбиелеудегі басты рөл отбасына тиесілі. Отбасы – адамның бірінші қоғамы, алғашқы мектебі. Әрбір баланың өмірінде алғашқы үлгі – оның ата-анасы мен туыстары. Отбасында алынған тәрбие, баланың мінез-құлқы мен дүниетанымының негізін қалайды. Ата-ананың балаға берген тәрбиесі, оның өмір жолында кездесетін қиындықтарды жеңуіне көмектесетін күшке айналады.
Мектепте жастар тәрбиесінде маңызды орын алады. Мұнда олар білім мен дағдыларды ғана емес, сондай-ақ өмірлік тәжірибені, адамгершілік құндылықтарды, мәдениетті, сыпайылық пен құрметті үйренеді. Мұғалімдер мен педагогтар жастарды оқыту мен тәрбиелеуде үлкен жауапкершілік жүктелген тұлғалар. Мектеп қабырғасында алған білім мен тәрбие баланың қоғамдағы орны мен келешек өміріне әсер етеді.
Қоғамның болашағы мен тұрақтылығы жастар тәрбиесіне тікелей байланысты. Жастардың саналы, жауапкершілікті, білімді, адамгершілігі мол азаматтар болып қалыптасуы еліміздің дамуына, әлеуметтік жүйенің нығаюына, елдің халықаралық аренада мәртебесінің өсуіне ықпал етеді. Бұл үшін жастарға дұрыс тәрбие беру, олардың бойына ұлттық құндылықтарды сіңіріп, әлеуметтік жауапкершілікті арттыру аса маңызды. Жастар тәрбиесі – тек білім беру ғана емес, оларды рухани және моральдық тұрғыдан қалыптастыру, қоғамға қызмет етуге бағыттау болып табылады. Қоғамның іргетасын қалаушы жастар, олардың бүгінгі тәрбиесі ертеңгі қоғамның күшті әрі тұрақты болуын қамтамасыз етеді.
