Премьер-министр Олжас Бектенов Мемлекет басшысының «Әділетті Қазақстанның экономикалық бағдары» атты Жолдауында және Үкіметтің кеңейтілген отырысында жүктелген міндеттер аясында геология және жер қойнауын пайдалану мәселелері жөнінде кеңес өткізді.
Кеңес барысында геологиялық барлау жұмыстарын кеңейту, салаға инвестиция тарту және жаңа перспективалы жобаларды іске асыру бағытындағы мәселелер қаралды. Жиынға «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ АҚ мен «Тау-Кен Самұрық» АҚ басшылығы да қатысты.
Өнеркәсіп және құрылыс министрлігінің мәліметінше, 2026 жылға қарай еліміздегі геологиялық-геофизикалық зерттеу алаңы 2,2 миллион шаршы шақырымға дейін ұлғайтылмақ. Қазіргі таңда жер қойнауын зерттеу 1:200 000 масштабта жүргізілуде, ал болашақта 1:25 000 масштабын енгізу жоспарланып отыр. Бұл тәсіл әлеуетті кен орындарын неғұрлым нақты анықтауға, инвестициялық тартымдылықты арттыруға және егжей-тегжейлі карта жасауға мүмкіндік береді.
Үкімет отырысында (2024 жылғы 3 желтоқсан) жер қойнауын зерттеуге ұлттық компанияларды тарту мәселесі көтеріліп, осы бағытта «Тау-Кен Самұрық» компаниясымен бірлескен жұмыстар күшейтілді. Алғашқы кезеңде министрлік перспективалы учаскелерді анықтап, геологиялық барлау жүргізеді. Бұдан кейін ұлттық компания инвестиция алдындағы дайындықты қолға алып, технологияларды іріктеу, техникалық-экономикалық негіздеме (ТЭН) әзірлеу жұмыстарын бастайды. Жобалар игеруге дайын болған соң, оларды өз күшімен немесе серіктестермен бірлесе жүзеге асырады. Егер қандай да бір учаске игеруге тартылмаса, ол аукционға шығарылатын болады.
Қазіргі уақытта Қаратас (мыс), Жосабай (алтын), Солтүстік Қатпар және Жоғарғы Қайрақты (вольфрам) кен орындарында пилоттық жобалар іске қосылды. Келесі кезеңде Қарағанды облысында табылған «Күйректікөл» кен орнын зерттеу жоспарда тұр. Бұл кен орны сирек кездесетін металдарға бай, олар жартылай өткізгіштер мен қуатты магниттер өндірісінде кеңінен қолданылады. Аталған жобаның жүзеге асырылуы ел экономикасына мультипликативті әсер етіп, жоғары технологиялық салалардың дамуына серпін бермек.
2024 жылы Қазақстанда барлығы 38 перспективалы қатты пайдалы қазбалар (ҚПҚ) алаңы анықталды. Бұл өз кезегінде елдің минералды-шикізат базасын кеңейтіп, стратегиялық ресурстар қорын толықтыруға мүмкіндік береді.
Соңғы алты жылда жер қойнауын барлауға жеке инвестиция көлемі үш есеге артып, 2024 жылы 100 млрд теңгеге жетті. Алайда, геологиялық барлау саласына мемлекеттік инвестиция жеткіліксіз деңгейде қалып отыр. Осыған байланысты Премьер-министр Олжас Бектенов тиісті министрліктерге және «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ-ға минералды-шикізат базасын кешенді дамытуға бағытталған цикл құру жөнінде тапсырма берді. Сондай-ақ Қаржы министрлігіне геологиялық барлауды мемлекеттік қаржыландыруды арттыру үшін қосымша қаражат көздерін іздеу міндеттелді.
Геологиялық барлау – стратегиялық маңызы зор сала. Оны дамыту экономиканың тұрақтылығын қамтамасыз етіп қана қоймай, жаңа өндірістік қуаттарды іске қосуға және технологиялық жетістіктерге жол ашады. Қазақстанның табиғи байлығын тиімді игеру мен жер қойнауын кешенді зерттеу – болашақ ұрпақ үшін маңызды қадам.
